International

NLD

Ondersteunen in plaats van opvoeden

Amication – de basis voor de postpedagogische communicatie

De postpedagogische volwassene keert zich af van de opvoeding, maar keert zich niet af van het kind.

Hij treedt het Land van het Kind binnen met de vele facetten van zijn persoonlijkheid, met ideeön, voorstellen, kritiek, uitleg, bemoediging, hoop, grenzen, angsten, moed... Hij komt – vrij van welke opvoeding dan ook – authentiek, als persoon, zonder vooropgezet plan.

De postpedagogische volwassene vraagt niet meer zoals de pedagogische volwassene: »Wat is goed voor het kind?« Hij heeft daar afstand van genomen en heeft daardoor de kracht om te vragen: »Wat is goed voor mijzelf? Waar heb ik recht op? Wat wil ik?« Hij stelt zich daarbij de dieperliggende vraag: »Wie ben ik?« Hij is dus met zichzelf bezig: zichzelf te begrijpen, zijn eigen waardeoordelen, zijn eigen gevoelens, zijn eigen handelen staan in het middelpunt van de aandacht. Hij verplaatst zijn energiecentrum niet naar het kind. Hij komt tot congruentie met zichzelf (denken en handelen vormen een eenheid) en tot authenticiteit.

De postpedagogische volwassene neemt de verantwoordelijkheid op zich voor de persoon, die hem op de eerste plaats toevertrouwd is: voor zichzelf, ook als hij in relatie treedt met het kind. De toewending naar zichzelf betekent geen afwending van het kind en is geen egoÎstisch navelstaren: de postpedagogische volwassene zoekt zijn weg naar het kind, vanuit zijn eigen persoon. Hij gaat daarmee niet aan het kind voorbij, want de vraag die het »Wie ben ik?« begeleidt, is de vraag »Wie ben jij?« Deze vraag wordt gedragen door een invoelingsvermogen, die de pedagogische relatie t boven gaat. Empathie is een levende grootheid van postpedagogische communicatie.

De gedachte die ten grondslag ligt aan de opvoedingsnoodzaak van de mens (Homo Educandus) is niet meer van toepassing. Opvoeder en opvoedeling staan in de pedagogische relatie niet meer tegenover elkaar, maar ontmoeten elkaar gelijkwaardig, in een open situatie, van persoon tot persoon. Persoonsvorming, vormingseisen, opvoedingsdoelen en opvoedingsmethoden, alles wat in de pedagogische communicatie met moeite en energieverslindende inzet wordt gerealiseerd, valt weg. De volwassene is daardoor oneindig bevrijd! De postpedagogische volwassene keert zich van de opvoeding af, maar keert zich niet af van het kind...

In het begin van de 70-er jaren, heeft er een zeer radicale, tot op dat moment onbekende, analyse plaatsgevonden, van de relatie tussen volwassenen en kinderen. De volwassene vraagt in de communicatie met kinderen niet meer »Wat is goed voor het kind?«, maar »Wie ben ik? Wat wil ik? Wat is goed voor mij?«. En hij zoekt vanuit deze authentieke, door geen pedagogiek gebroken basis, de weg naar het kind. Deze, in het postmoderne denken gewortelde positie, gaat uit van de existentiÁle gelijkheid van mensen en hun inzichten en neemt daarmee afstand van de opvoeding met haar sturings- en vormingsopdracht. De volwassene is daarmee in het samenzijn met kinderen niet meer de Homo faber (degene die uit kinderen mensen kan maken), maar de Homo politicus (degene die met kinderen in nauwe relatie staat en van daaruit handelt). Wetenschappers en onderzoekers uit vele landen, vanuit vele disciplines, hebben deze postpedagogische impuls gegeven.

Van 1976-1978 leidde Hubertus von Schoenebeck een wetenschappelijk, empirisch onderzoeksproject, met kinderen in de leeftijd van 3-17 jaar, ter verkenning van de postpedagogische communicatie. Aansluitend aan zijn veldonderzoek, bood hij een concept aan voor een opvoedingsvrije theorie en praktijk, waaraan de postpedagogische gedachte, uitspraken uit de kinderrechten-beweging, en inzichten uit de humanistische psychologie ten grondslag lagen en die »Vriendschap met kinderen« en »Ondersteunen in plaats van opvoeden« heet.

De ervaringen vanuit het onderzoeksproject van H. v. Schoenebeck en de reflecties hierop, alsook de bij de toepassing verkregen inzichten, hebben tot een, alle levensgebieden omvattende, specifieke – postmoderne, postpatriarchale, postpedagogische – wereldvisie geleid, die AMICATION wordt genoemd. Amication is de basis van de postmoderne communicatie. Amication weerspiegelt het centrale element opvoedingsvrije uitgangspunt: de vriendschappelijke relatie van mensen tot zich zelf, tot andere mensen, tot de wereld. Amication is een vakterm en wordt nog voortdurend verder ontwikkeld. Amication omvat, naast de vele andere facetten van de menselijke realiteit, een existentiÁle filosofie, ethiek, emotionaliteit en praktijk: het betekenis geven aan de wereld en het waarde toekennen aan iedere werkelijkheid, aan het allesbegeleidende voelen en aan het dagelijkse handelen.

Amication(»amicus« = vriend) is een zeer ruim begrip en betekent de totaal-visle op de thematiek.